رژیم کتوژنیک چیست؟

کتوژنیک چیست؟

"Ketogenic" رژیم کتوژنیک یا کتو رژیمی با کربوهیدرات پایین (کربوهیدرات بخش بزرگی از غذای مصرفی مردم را تشکیل می دهد و شامل مواردی مثل نان، برنج، انواع شیرینی، سبزیجات نشاسته ای و غیره می­ شود)، چربی بالا و درصدی پروتئین است که ادعا می­ کند برای کاهش وزن فوق­ العاده است. شاید به نظرتان عجیب باشد که یک رژیم غذایی با چربی بالا چگونه می­تواند به کاهش وزن کمک کند در حالیکه بارها و بارها شنیده­ ایم برای کاهش وزن باید چربی ­ها را کنار بگذاریم. در این رژیم میزان مصرف کربوهیدرات­ها به شدت کم شده و به ۵ درصد می­رسد، در حالیکه میزان مصرف چربی­ها به شدت بالاست.

چگونه کار می کند؟

هنگامی که روزانه کمتر از 50 گرم کربوهیدرات میل می­ کنید، بدن شما در نهایت از سوخت (قند خون) خارج می­ شود که می­تواند به سرعت از آن استفاده کند که این تغییر، به طور معمول 3 تا 4 روز طول می­ کشد. سپس شروع به تجزیه پروتئین و چربی برای انرژی می­ کنید که می­تواند باعث کاهش وزن شود. به این حالت کتوز گفته می­ شود. توجه داشته باشیم که رژیم کتوژنیک یک رژیم کوتاه مدت است که به جای پیگیری منافع سلامتی بر کاهش وزن متمرکز است.

چه کسی از آن استفاده می کند؟

رژیم کتوژنیک اولین بار برای درمان بیماران صرعی به کار گرفته شد، اما در حال حاضر یکی از محبوب ترین رژیم­های غذایی برای کاهش وزن محسوب می­ شود. رژیم کتو رژیمی با کربوهیدرات پایین و چربی بالاست که شباهت زیادی به رژیم اتکینز دارد. در این رژیم مصرف کربوهیدرات ­ها به شدت کاهش داده شده (چیزی در حدود ۵ درصد) و چربی ها جایگزین آن می ­شود. کاهش مصرف کربوهیدرات­ ها و افزایش مصرف چربی ها بدن را در حالت کتوزیس قرار می ­دهد. اگر می ­خواهید بدانید کتوزیس چیست ادامه ی مطلب را بخوانید. همانطور که می­ دانید سوخت اصلی بدن برای تامین انرژی، کربوهیدرات است. اما در رژیم کتوژنیک که خبری از کربوهیدرات ­ها (گلوکز) نیست، بدن به جای استفاده از کربوهیدرات برای تامین سوخت به سراغ چربی­­ ها می­ رود. این تغییر وضعیت بدن از حالت گلوکز سوزی به چربی سوزی را کتوزیس می­ گویند. حالا که با مفهوم کتوزیس آشنا شدید، می­ خواهیم انواع رژیم کتو را به شما معرفی کنیم.

کاهش وزن

رژیم کتوژنیک روش موثری برای کاهش وزن و چاقی است. تحقیقات نشان داده که این رژیم بیشتر از رژیم های کم چرب توصیه می شود که در آن بدون کالری شماری می توان وزن کم کرد. در یکی از تحقیقات مشخص شد افرادی که رژیم کتوژنیک داشتند 2.2 برابر بیشتر از کسانی که رژیم کم چرب و کم کالری داشتند وزن کم کردند و سطح چربی خون و کلسترول بد در آن ها بهبود یافت. نتایج تحقیق دیگری نشان داد افرادی که رژیم کتوژنیک داشتند 3 برابر بیشتر از آنهایی که رژیم دیابت داشتند، وزن کم کردند.

سرطان

یکی از ویژگی­ های سلول های سرطانی این است که از کربوهیدرات یا قند خون برای رشد و تکثیر خود تغذیه می­ کنند. وقتی رژیم کتوژنیک می ­گیرید، به دلیل کاهش مصرف کربوهیدرات ها قند خونتان هم پایین می­ آید. به این حالت، گرسنگیِ سلول های سرطانی می­گویند. زمانی که سلول های سرطانی تغذیه نشوند، احتمال پیشرفت تومورها نیز به حداقل خواهد رسید. به این ترتیب احتمال سرطان نیز کم خواهد شد.

بیماری قلبی

رژیم غذایی کتوژنیک با تاثیر بر روی عوامل خطرناکی چون چربی بدن، سطح کلسترول بد، فشار خون و قند خون باعث پیشگیری و بهبود بیماری های قلبی می شود. رژیم کتو بصورت مثبتی روی سطح کلسترول سلامت قلب و سلامت متابولیک تاثیر می گذارد و منجر به کاهش ریسک استرس اکسیداتیو می شود. به عبارت دیگر باعث افزایش کلسترول HDL یا کلسترول خوب در بدن می شود.

آکنه

کاهش مصرف کربوهیدرات به معنای کاهش مصرف قند و شکر و گلوکز نیز هست و از آنجایی که کربوهیدرات ها تاثیر زیادی بر روی پوست دارند، بنابراین کاهش مصرف کربوهیدرات به کاهش مشکلات پوستی مثل آکنه می شود. به علاوه این رژیم با کاهش سطح انسولین احتمال ترشح هورمون هایی که سبب آکنه می شوند را نیز کم می کند.

دیابت

یکی از فواید رژیم کتو از بین رفتن چربی­ های اضافه است. با توجه به اینکه این چربی های اضافی ارتباط نزدیکی با دیابت نوع 2، پیش دیابت و سندرم متابولک دارند، بنابراین می توان نتیجه گرفت که این رژیم برای افراد دیابتی بسیار مفید است. یکی از تحقیقات نشان داده که رژیم کتوژنیک حساسیت به انسولین را در افزایش می­دهد. در تحقیق انجام شده بر روی بیماران دیابتی نشان داده شد که 7 نفر از 12 شرکت ­کننده پس از رژیم کتوژنیک مصرف داروهای دیابت را کاملا قطع کردند. در مطالعه­ ی دیگری مشخص شد، گروهی که رژیم کتوژنیک داشتند11/1کیلوگرم و گروهی که رژیم کربوهیدرات بالا داشتند6/9 کیلوگرم وزن کم کردند. در نتیجه، رژیم کتوژنیک همزمان با کاهش وزن دیابت را نیز کنترل می­کند.

صرع

رژیم های کتوژنیک از دهه 1920 به کنترل تشنج ناشی از این بیماری کمک کرده­اند. اما دوباره­، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا بفهمید چه چیزی برای شما یا فرزندتان مناسب است. 

سایر اختلالات سیستم عصبی

همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم، برای اولین بار رژیم کتو برای درمان صرع به ویژه در کودکانی که به صرع غیر قابل کنترل با دارو مبتلا شده بودند، شناخته شد. علاوه بر صرع، رژیم غذایی کتوژنیک مانع از پیشرفت پارکینسون و آلزایمر می­ شود. علت قطعی این مسئله مشخص نیست، اما تصور می­ شود کتون­ هایی که بدن به جای گلوکز می ­سوزاند باعث محافظت از سلول­های مغز می­ شود.

سندرم تخمدان پلی کیستیک

یکی از دلایل ایجاد سندروم تخمدان پلی­کیستیک، افزایش سطح انسولین است. وقتی سطح انسولین بالا برود، تخمدان از حد معمول بزرگ­تر شده و کیست­ هایی در اطراف آن به وجود می­ آید. از آنجا که رژیم غذایی کتوژنیک سبب کاهش سطح انسولین (به علت کاهش مصرف کربوهیدرات و در نتیجه کاهش سطح قند خون) در بدن می­شود، بنابراین نقش مهمی در درمان این بیماری دارد.

اثرات جانبی

رژیم کتو ممکن است برای افراد سالم مشکلی نداشته باشد، اما در طول سازگاری با بدن با عوارض جانبی همراه است. یکی از این عارضه ها، آنفلوانزای کتو است. برخی از علائم این آنفلوانزا عبارتند از: کاهش انرژی و عملکرد مغزی ضعیف، احساس گرسنگی شدید، اختلالات خواب، حالت تهوع، مشکلات گوارشی و کاهش عملکرد ورزشی.

رژیم غذایی با مراقبت

رژیم غذایی کتوژنیک برای کسانی که اضافه وزن و دیابت دارند و به دنبال تقویت سلامت متابولیک بدن هستند مناسب است اما برای ورزشکاران و کسانی که می­ خواهند عضله ­سازی کنند مناسب نیست. رژیم کتو نیز مانند هر رژیم غذایی در صورتی اثرگذار است که به طور منظم و طولانی مدت دنبال شود.